GALERIA ZDJĘĆ
NASZE PUBLIKACJE
Poradnik genealogiczny
NASZE PUBLIKACJE
Symeon Lehacy. Zapiski podróżne. W tłumaczeniu z języka ormiańskiego i w opracowaniu Hripsime Mamikonyan
W 2022 roku ukazał się już czwarty tom serii źródłowej Pomniki dziejowe Ormian polskich. Zawiera przekład na język polski i krytyczne opracowanie Zapisek podróżnych, spisanych w języku staroormiańskim (grabarze). Jest to – cenne dzieło ormiańskiego podróżnika, nauczyciela i literata Symeona Lehacego (1584–po 1639), pochodzącego z Zamościa, długoletniego mieszkańca Lwowa. Autorką przekładu i opracowania jest dr Hripsime Mamikonyan, współpracowniczka Ośrodka Badań nad Kulturą Ormiańską, redaktorem naukowym – Krzysztof Stopka. Tom (e-book lub druk) można nabyć w Księgarni Akademickiej. Autorskie streszczenie pracy znajduje się na stronie Ośrodka.
Jest to publikacja Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich finansowana w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2017-2022 nr projektu 22H 16 0433 84.
Kalendarz 2023 – Lwowski Ewangeliarz ze Skewry
Kalendarz 2023 – Lwowski Ewangeliarz ze Skewry
Jak co roku, od roku 2009, Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich wydała Kalendarz na 2023 rok, zatytułowany „Lwowski Ewangeliarz ze Skewry”. To już piętnasta, tym razem trójjęzyczna edycja, popularyzująca wiedzę o Ormianach i ich historii. I tak w roku 2023, każdy miesiąc ilustruje jedna z kart Ewangeliarza, którego kopistą i iluminatorem był niejaki Grigor. O Ewangeliarzu opowiada prof. Krzysztof Stopka i prof. Małgorzata Smorąg-Rózycka. Tłumaczenia tekstów na język ormiański dokonał Hayk Hovhannisyan, a angielski – Marek Woźniczko. Koordynacja projektu należała do Marii Ohanowicz-Tarasiuk, a stroną graficzną Kalendarza, nieprzerwanie od początku, zajmuje się Elżbieta Łysakowska. Sfinansowane z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Niestety nie uniknęliśmy omyłki, którą niniejszym, posypując sobie głowę popiołem, prostujemy: na stronie 13 w tytule sprawozdania z działalności FKiDOP jest napisane: w roku 2019, powinno być: w roku 2022.
Zespół Fundacji
Niewiasty z pastorałami. Portrety ksień klasztoru benedyktynek ormiańskich we Lwowie: historia, konteksty, konserwacja
Materiał ze strony Ośrodka Badań na Kulturą Ormiańską w Polsce: Krakowskie środowisko badawcze we współpracy z kolegami z innych ośrodków przygotowało na zlecenie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich zbiorową monografię pod tytułem Niewiasty z pastorałami. Portrety ksień klasztoru benedyktynek ormiańskich we Lwowie: historia, konteksty, konserwacja. Tom ten jest pokłosiem prac restauracyjnych nad portretami ksień, które zostały wykonane przez Jolantę Pollesch z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukazuje się pod redakcją Andrzeja A. Zięby i ze wstępem Marii Ohanowicz-Tarasiuk, prezesa Fundacji.
Zawiera następujące teksty:
Andrzej A. Zięba, Joanna Sławińska – Biogramy założycielki i ksień benedyktynek ormiańskich we Lwowie
Joanna Sławińska – Portrety ksień benedyktynek ormiańskich ze Lwowa na tle historii klasztoru
Tomasz Krzyżowski – Ze Lwowa na Śląsk Dolny: wojenne i powojenne losy benedyktynek ormiańskich
Andrzej A. Zięba – Mniszki św. Rypsymy i benedyktynki ormiańskie – fenomen pobożności etnicznej w społeczeństwie staropolskim
Monika Agopsowicz, Tomasz Krzyżowski, Marcin Łukasz Majewski, Marek Stasiowski, Andrzej A. Zięba – Ormiańskie benedyktynki w świetle dokumentów historycznych (wybór)
Jolanta Pollesch – Stan badań nad techniką, technologią oraz konserwacją portretów ksień benedyktynek ormiańskich ze Lwowa
Wśród zamieszczonych w monografii materiałów źródłowych szczególną wartość ma obszerny inwentarz klasztoru benedyktynek ormiańskich we Lwowie z roku 1845, który do druku przygotowali Tomasz Krzyżowski i Marek Stasiowski. Monografia zawiera bogatą dokumentację ikonograficzną. Opracowanie graficzne wykonała Monika Zołoteńka. Wydawcą jest Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie. Publikacja została dofinansowana ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, z budżetu Województwa Mazowieckiego oraz przez Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zamówienia można składać na adres:
Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce
ul. Sławkowska 17
31-016 Kraków
e-mail: obkop@armenopolonia.pl
tel. 789 272 786 lub 789 272 697
Historia powstawania wizerunków benedyktynek ormiańskich sięga wieku XVIII. Przyczyn, dla których dzieje ormiańskiego klasztoru żeńskiego we Lwowie – w którym się znajdowały – stanowią szczególny przypadek można wyliczyć dwie. Pierwsza – to wyjątkowość form żeńskiego monastycyzmu ormiańskiego, druga – to tradycyjna rola kobiet w obyczajowości Ormian. Wśród Ormian polskich, w Kamieńcu Podolskim, Jazłowcu, Lwowie, ideę wspólnoty organizowanej przez kobiety nie łatwo było pogodzić z zasadą męskiej dominacji w życiu rodzinnym, obowiązującą wśród ormiańskich imigrantów w stopniu nieporównywalnie wyższym, niż to miało miejsce w społeczeństwie staropolskim. Pierwsze ormiańskie mniszki w Polsce były więc całkowicie podległe władzy seniorów gminnych, którzy uzurpowali sobie nawet prawo wyrażania zgody na przystąpienie nowych kandydatek. Wraz z integracją społeczną imigrantów, a zwłaszcza po unii Kościoła Ormian polskich z katolickim (wiek XVII), rozpoczęła się zmiana mentalna. Dzięki niej we Lwowie powstała wspólnota mniszek ormiańskich nowego modelu, mieszkających we własnym klasztorze, kierujących się regułą św. Benedykta, niezależnych od starszych gminy ormiańskiej, autonomicznych pod ogólną zwierzchnością biskupią, z kobietą jako przełożoną.
W 1701 roku wspólnota mniszek ormiańskich obrała ksienią Mariannę Nersesowiczównę, Ormiankę, ale wcześniej benedyktynkę łacińską w klasztorze jarosławskim. Ona pierwsza (po niej jeszcze 10 kolejnych mniszek), dzierżyła oznakę swej władzy – pastorał, atrybut biskupów, opatów, archimandrytów i infułatów. Po raz pierwszy w historii Ormian otrzymała go wtedy kobieta. Począwszy od Nersesowiczówny ksienie były portretowane z pastorałem, a ich okazałe wizerunki, malowane farbami olejnymi na płótnie, wieszano w chórze katedralnym. Był on dostępny tylko dla sióstr, które w czasie liturgii śpiewały tam i grały na instrumentach. Portrety przetrwały szczęśliwie wojnę, ale nadeszła zmiana granicy wschodniej Polski. Konwent ormiańskich benedyktynek lwowskich po drugiej wojnie światowej opuścił swą pierwotną siedzibę przy katedrze ormiańskokatolickiej we Lwowie i osiadł najpierw przy opactwie benedyktyńskim w wielkopolskim Lubiniu, gdzie w 1954 roku zmarła ostatnia ksieni, Elekta Orłowska, a w 1958 roku przeniósł się na Śląsk Dolny, do Wołowa. Tam, w 1961 roku doszło do zjednoczenia z zakonem benedyktynek łacińskich i rezygnacji z obrządku ormiańskiego.
Portrety wraz z całym dobytkiem benedyktynek przyjechały do Polski. W 2017 roku przeorysza wołowska, s. Maria Danuta Trybała, powiadomiła o chęci ich podarowania Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie. Fundacja została założona przez kard. Józefa Glempa, a dziś działa pod patronatem kard. Kazimierza Nycza, w celu zbierania i opieki nad historycznym dziedzictwem Kościoła ormiańskokatolickiego w Polsce. Dar sióstr wołowskich ma dla Ormian polskich wielką wartość. Jego artystyczne walory można ocenić po restauracji i naukowym opracowaniu dokonanym w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nie ulega wątpliwości, że jest to istotny fragment duchowego dziedzictwa zarówno Ormian, jak i dawnej Polski.
Andrzej A. Zięba
Kalendarz na 2022 rok - Ze spuścizny polskich Ormian
W 2021 roku minęło 15 lat działalności Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, dlatego warto przypomnieć różne kierunki naszych działań, a przy tej okazji pokazać m.in. ich efekty. Nie wszystko można zobrazować na kartach kalendarza, dlatego przypominamy o takich działania, jak udostępnianie naszych zasobów; na stronach: www.archiwum.ormianie.pl oraz www.szukajwarchiwach.gov.pl umieszczamy zespoły kompletnie opracowane. Zasoby Fundacji wciąż się powiększają, gromadzimy armenika, otrzymujemy rodzinne spuścizny – niektóre czekają na opracowanie. Prowadzona jest działalność naukowa dzięki wieloletniemu projektowi w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pod patronatem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Na bieżąco indeksowane i udostępniane są księgi metrykalne, Skarbnica Polskich Ormian i Wiki Ormianie wzbogacają swoje zasoby o nowe informacje, a www.wiki.ormianie.pl – o nowe biogramy. Wydaliśmy publikacje poświęcone historii i kulturze Ormian, m.in. ukazały się Ormiańska Warszawa i Ormiańska Polska, a w przygotowaniu jest publikacja popularnonaukowa poświęcona konwentowi benedyktynek ormiańskich ze Lwowa i portretom ich ksień. Już od 12 lat ukazuje się kwartalnik „Awedis”.
W miarę pozyskiwanych środków prowadzimy projekty konserwatorskie; ostatnio największym z nich jest konserwacja 11 portretów ksień zakonu Panien Benedyktynek Ormiańskich ze Lwowa oraz dwa obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem, którymi Fundacja została obdarowana przez siostry benedyktynki z Wołowa, spadkobierczynie tych lwowskich. Konserwacji zostały poddane również trzy zabytkowe szaty liturgiczne.
W ubiegłych latach, dzięki staraniom Fundacji, zakonserwowane zostały dwa cenne obiekty na dziedzińcu katedry ormiańskiej we Lwowie – drewniana kapliczka zwana Golgotą i kolumna z figurą św. Krzysztofa niosącego małego Jezusa. W kościele św. Jacka przy Freta warto zobaczyć ormiańskie epitafia z XVII wieku; jedno z nich, jest repliką zabytku zniszczonego w działaniach wojennych i odtworzonego staraniem Fundacji. W 2019 roku odsłonięta została w archikatedrze warszawskiej tablica pamiątkowa poświęcona abp. Józefowi T. Teodorowiczowi i 100. rocznicy wygłoszenia kazania sejmowego
Staramy się również ratować zabytki papierowe, które sukcesywnie, w miarę otrzymywanych środków, są poddawane konserwacji.
Pozyskana w tym roku od m.st. Warszawy nowa siedziba Fundacji, przy ul. Świętojerskiej 12, w atrakcyjnej części miasta, w pobliżu ul. Freta i Starego Miasta, pozwala nam zapewnić lepsze warunki przechowywania zbiorów, daje możliwości organizacji spotkań i szkoleń, a przede wszystkim, po raz pierwszy, stworzenia stałej, ogólnodostępnej ekspozycji naszych zbiorów – Thesaurus Armenorum – Skarbnica Ormian.
Mam nadzieję, że to skrótowe spojrzenie przybliży charakter działań Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, więcej szczegółów o bieżących pracach znajduje się w załączonym jak co roku, sprawozdaniu.
Autorzy tekstów i zdjęć są uwidocznieni na poszczególnych stronach, autorką szaty graficznej jest Elżbieta Łysakowska, nad jakością tekstów polskich czuwała Zofia Jurkowlaniec a tłumaczenia na język ormiański dokonał Hayk Hovhannisyan, zgromadzenie materiałów i koordynacja całości Maria Ohanowicz-Tarasiuk.
Druk: Drukarnia EFEKT Piotrowski sp.j., ul. Podkowy 99c, 04-937 Warszawa
Kalendarz powstał dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Kalendarz jest dostępny stronie www.ormianie.pl.
Kalendarz na 2021 rok - adres dla abpa Józefa Teodorowicza
Tegoroczny kalendarz Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich prezentuje unikatowy rękopis z roku 1937, znajdujący się w zasobach Archiwum Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Jest to adres opracowany dla arcybiskupa Józefa T. Teodorowicza dla uczczenia jego 50. rocznicy święceń kapłańskich i 25. rocznicy otrzymania sakry biskupiej. Okładkę i dwie pierwsze strony wykonane na pergaminie iluminowała Irena Stefanowicz-Smodlibowska. Kolejne miesiące zostały zilustrowane akwarelami Stanisława Bisanza przedstawiającymi kościoły polskich Ormian. Na odwrocie, oprócz opisu danej parafii zamieszczono kartki, na których podpisali się parafianie ormiańskich parafii: Lwowa, Brzeżan, Czerniowiec, Horodenki, Kut, Łyśca, Stanisławowa, Śniatyna i Tyśmienicy.
Z powodu ograniczeń rozmiarami kalendarza pokazano w nim tylko fragmenty adresu. Na stronie Wirtualnego Archiwum Polskich Ormian, można znaleźć więcej podpisów.
W kalendarzu, oprócz świąt Kościoła rzymskokatolickiego, zaznaczono najważniejsze święta obchodzone w obrządku ormiańskim; podane one są za kalendarzem liturgicznym ormiańskiego Kościoła katolickiego na rok 2021, opracowanym przez Patriarchat tego Kościoła w Bzommar, w Libanie, wydanym w grudniu 2020 r.
Kalendarz powstał dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Metryka katedry ormiańskiej we Lwowie, 1635–1732 w opracowaniu Krzysztofa Stopki (część kipczacka) i Marcina Łukasza Majewskiego (część polska i łacińska).
Pomniki dziejowe Ormian polskich, t. 3
W 2020 roku ukazał się 3. tom z serii Pomniki dziejowe Ormian polskich. Redaktorem tego tomu jest Andrzej A. ZIęba.
Oryginał Metryki przechowuje Biblioteka Klasztoru Mechitarystów we Wiedniu. Do niniejszej publikacji został dołączona płyta CD z faksymile dokumentu, który liczy 246 stron według numeracji w pdf. Rękopis podarował Bibliotece arcybiskup Izaak Isakowicz w roku 1895. Zgoda OO. Mechitarystów na publikację źródła otworzyła polskim armenologom pracę badawczą nad edycją dziejowego dokumentu. Tekst Metryki i jej tłumaczenie poprzedza obszerny Wstęp ułatwiający studiowanie metrykalnych zapisów.
Spis treści [na 869 stronach]:
WSTĘP
1. Okoliczności powstania rękopisu
2. Opis rękopisu
3. Autorzy i współtwórcy rękopisu
4. Datacja
5. Uwagi edytorskie
6. Podziękowania
TEKST [rękopisu]
PRZEKŁAD
INDEKS OSOBOWY
INDEKS GEOGRAFICZNY
Jest to publikacja Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich finansowana w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2017-2022 nr projektu 22H 16 0433 84.
Publikacja do nabycia w:
Księgarni Akademickiej w Krakowie https://akademicka.com.pl/
Jasachy gminy Ormian lwowskich za lata 1598-1638 w języku ormiańsko-kipczackim w opracowaniu Krzysztofa Stopki
W 2020 roku ukazał się 2 tom serii "Pomniki dziejowe Ormian polskich" pt. Jasachy gminy Ormian lwowskich za lata 1598-1638 w języku ormiańsko-kipczackim w opracowaniu Krzysztofa Stopki. Redaktorem naukowym tomu jest Andrzej A. Zięba. Do publikacji dołączona jest cyfrowa wersja źródła na płycie CD.
Jak pisze we wstępie autor opracowania: Przygotowany do druku rękopis o sygnaturze 452 z Biblioteki Klasztoru Mechitarystów w Wiedniu ma istotne znaczenie dla poznania dziejów Ormian polskich. Zawiera rachunki gminy ormiańskiej ze Lwowa z lat 1598-1638, sporządzone niemal wyłącznie w etnolekcie kipczackim w okresie największej prosperity Ormian w tym mieście. Założenie osobnej księgi rachunkowej było ważnym etapem rozwoju kancelarii gminnej. Od 1464 roku prowadzona była przez starszych gminy księga, w której protokołowano posiedzenia Rady Starszych (kipcz.: ketchojałych) i sądu duchownego (kipcz.: kahanalch, duchowni tora). Osobno spisywano kontrakty przedmałżeńskie (orm.: krorenki/kroronki; pol. krorąki) i testamenty (orm.: diatiki). Dopiero w 1598 roku założono trzeci typ ksiąg kancelaryjnych, w których notowano uchwały w sprawach podatkowych i ich wykonanie, a także różnego rodzaju wydatki gminy. Wszystkie księgi były przechowywane w rezydencji starszych przy katedrze, w tak zwanym chucu. […]
Zapiski rachunkowe zawarte w księdze obejmują 40 lat. W tym czasie zarządzono 61 zbiórek i wpisano 12 ich rozliczeń. W 12 przypadkach chodziło o zbiórki zwyczajne, w wymiarze pojedynczym, przeznaczone na potrzeby „pospolite”, w większości przypadków – kościelne. Pozostałe to zbiórki zwielokrotnione. Wśród nich poczesne miejsce zajmowały również te, które były związane z utrzymaniem kościoła. Przeznaczone były także na biednych, nauczyciela szkolnego, utrzymanie legatów przysłanych przez katolikosów. Czasami chodziło o sprawy istotne z punktu widzenia prestiżu gminy. W październiku 1622 roku zbierano środki potrzebne do walki prawnej z Ormianami kamienieckimi, którzy chcieli założyć u siebie osobny sąd duchowny. Wiele środków pieniężnych zużyto na procedury sądowe i lobbing polityczny wymierzony w dążenia magistratu lwowskiego do objęcia pełną kontrolą całego obszaru miasta i wszystkich jego spraw bez względu na uprawnienia samorządów etnicznych.
Wydawcą serii jest Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki" w latach 2017-2022 nr projektu 22H 16 0433 84. Publikację do druku przygotowała Księgarnia Akademicka.
Święci i błogosławieni Kościołów ormiańskich
Tym razem prezentacje w Kalendarzu 2020 wykroczyły poza obszar Polski i wyszły z kręgu spraw świeckich. Pochód postaci wyniesionych na ołtarze otwiera św. Grzegorz z Nareku, którego podobizna utrwalona w mozaice zdobi okładkę Kalendarza. Następnie mamy św. Grzegorza Oświeciciela, św. Sarkisa Wojownika, św. Nersesa I Wielkiego, bł. Ignacego Maloyana, św. Bartłomieja, św. Judę Tadeusza, św. Antoniego z Padwy, św. Rypsymę, św. Gajane, św. Kajetana z Tieny, św. Tiridates III i św. królową Aszchen, św. Mesropa Masztoca, św. Komitasa Keumurgiana, św. Wartana Mamikoniana Wojownika. Publikację zamyka ilustrowany przegląd wydarzeń, które Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich organizowała w 2019 roku oraz tematy, nad którymi pracowała w zaciszu archiwum.
Kalendarz zrealizowany dzięki dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Hanna Kopczyńska-Kłos, Wojciech Kłos, ks. dr Marcin Kołodziej, Romana Obrocka, dr Hayk Hovhannisyan, Zofia Jurkowlaniec, Elżbieta Łysakowska, Maria Ohanowicz-Tarasiuk.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Kalendarz_2020_caly.pdf
Ormiańska Polska
W 2018 roku Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich wydała drugi z serii, po Ormiańskiej Warszawie z 2012 roku, album Ormiańska Polska. W 2019 roku publikacja otrzymała Nagrodę KLIO w kategorii edytorskiej.
Ormiańska Polska spełnia trwające kilkanaście lat oczekiwanie na publikację pokazującą dzieje Ormian od czasów średniowiecznego Królestwa Polskiego aż po współczesność, poprzez różne aspekty życia tej niewielkiej mniejszości, jakże jednak wpływowej w historii państwa, społeczeństwa i kultury. Nakład poprzedniej publikacji o podobnym charakterze, Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, wydanej w 2000 roku przez Księgarnię Akademicką w Krakowie, wyczerpał się bardzo szybko. Obie wiąże osoba autora – Krzysztofa Stopki, do którego dołączył tym razem Andrzej A. Zięba. Wszechstronna wiedza obu tych wybitnych badaczy, ich wyczucie procesów zachodzących wewnątrz ormiańskich społeczności w Polsce i w ich relacjach ze światem zewnętrznym, przystępny i wciągający styl oraz ciężka praca dały wspaniały efekt. Ormiańską Polskę czyta się jednym tchem i z wielkim zainteresowaniem. Główny nurt książki przeplatany jest „kapsułami” wprowadzającymi zagadnienia pokazane z bliska, czasami przekrojowe, gdzie indziej tyczące konkretnych miejsc i postaci – zawsze ciekawe.
Publikacja ukazała się dzięki dotacjom: Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego i Miasta Zamościa.
W Ormiańską Polskę można się zaopatrzyć pisząc na adres: album@ormianie.pl
Sztuka polskich Ormian
Drodzy odbiorcy dwunastego kalendarza Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian polskich!
Kalendarz na rok 2018 poświęcony był artystom pochodzenia ormiańskiego aktualnie pracującym w Polsce. W roku 2019 kontynuujemy prezentację twórczości plastycznej potomków Ormian osiadłych na ziemiach polskich przed wiekami. Część nazwisk należy do bardzo znanych artystów, jednak niekojarzonych z ormiańskim pochodzeniem. Wszyscy oni, polscy Ormianie – swoim dorobkiem artystycznym zapisali się w historii sztuki polskiej.
W naszym kalendarzu przedstawiamy też również portrety ksień lwowskiego konwentu Panien Benedyktynek Ormiańskich […]
Maria Ohanowicz-Tarasiuk
Kalendarz zdobią reprodukcje dzieł oraz noty biograficzne: Szymona Boguszowicza, Jana Rustema, Jana Klemensa Minasowicza, Tadeusza Barącza, Antoniego Stefanowicza, Teodora Axentowicza, Aleksandra Augustynowicza, Zofii Piramowicz, Kajetana Stefanowicza, Romana Merzowicza, Romana Łysakowskiego, Ludwika Tyrowiccza.
Kalendarz zamyka krótki ilustrowany przegląd wydarzeń organizowanych przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w roku 2018.
Kalendarz wydany z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Stefania Kozakowska, Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, Hayk Hovhannisyan oraz Maria Ohanowicz-Tarasiuk.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/2019_caly_maly.pdf
Msza święta Kościoła ormiańskokatolickiego
W 2019 roku ukazał się nowy, poprawiony przez Jakuba Kopczyńskiego, MSZALIK mszy św. ormiańskokatolickiej w transkrypcji z alfabetu ormiańskiego na łaciński i w tłumaczeniu na język polski.
Sfinansowano z dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Mszalik można pobrać jako plik .pdf ze strony www.ordynariat.ormianie.pl .
Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu
W 2019 roku nakładem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich ukazało się III wydanie publikacji Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu, bogato ilustrowana broszura, na którą składają się popularnonaukowe teksty poświęcone postaci Arcybiskupa, jego homiletyce oraz Kościołowi ormiańskiemu i dziejom polskich Ormian. Towarzyszy tej publikacji płyta CD z oryginalnymi nagraniami kazań głoszonych przez Arcybiskupa w 1938 r. oraz nagranie "Kazania sejmowego" w rekonstrukcji Macieja Rayzachera, wygłoszonego przez abpa Józefa Teodorowicza w 1919 roku. Wznowiona publikacja została udostępniona w związku z odsłanianiem tablicy poświęconej abp. Teodorowiczowi w katedrze warszawskiej, 9 lutego 2019 roku.
Publikacja ukazała się dzięki dotacjom: Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Poczty Polskiej.
Można się w nią zaopatrzyć pisząc na adres: fundacja@ormianie.pl
Kazanie sejmowe ks. arcybiskupa Teodorowicza wygłoszone w kościele katedralnym św. Jana w Warszawie dnia 9 lutego 1919 roku
Przedruk ten wydany został przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w setną rocznicę wygłoszenia przez Arcybiskupa Józefa Teofila Teodorowicza w dniu 9 lutego 1919 roku w Archikatedrze Warszawskiej kazania na otwarcie Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej.
W oryginale Kazanie wydane zostało w Grodnie w 1919 roku i jest dostępne na stronie Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona.
Ormianie w sztuce polskiej XXI wieku
Drodzy odbiorcy jedenastego z kolei Kalendarza Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich…
W roku 2018 oddajemy do rąk Państwa wspólne dzieło dwunastu ormiańskich artystów. Kilkoro z nich to potomkowie Ormian osiadłych na ziemiach polskich przed wiekami, pozostali to Ormianie, których los przywiódł do Polski w ostatnich latach.
Wszyscy, zwłaszcza ci z nowej imigracji, zapewniają, że Polska jest ich drugą ojczyzną, są dumni z posiadanego obywatelstwa polskiego, wrośli już w nasz polski krajobraz, jednak miłość do tej pierwszej ojczyzny, właściwej, pozostawia widome ślady w ich twórczości. Mamy świadomość, że nie pokazujemy wszystkich ormiańskich artystów działających w Polsce, jedynie ich reprezentację, jednak ramy, jakie narzuca nam rok kalendarzowy, czyli dwanaście miesięcy, wprowadził naturalne ograniczenia.
Zapewniliśmy artystom swobodę wypowiedzi, dlatego też zamieszczone teksty różnią się stylem i objętością.
Maria Ohanowicz-Tarasiuk
Prace prezentują: Helen Arut, Georgij Asłanjan, Barbar a Bielecka-Woźniczko, Gurgen Gadachlik, Marian Gołogórski, Adel Hayrapetyan, Oganes Kazarian „Owik”, Tadeusz Piotr Łukasiewicz – Tigran, Ani Muradyan, Gagik Parsamian, Suren Vardanian, Janusz Zadurowicz.
Kalendarz, jak zwykle zamyka sprawozdanie z działalności Fundacji w roku poprzednim czyli 2017. Wydany dzięki dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Publikacje opracował zespół w składzie: Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, dr Hayk Hovhannisyan, Maria Ohanowicz-Tarasiuk.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/2018_caly_maly.pdf
Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1564–1608 w języku ormiańsko-kipczackim w opracowaniu prof. Edwarda Tryjarskiego
Jest to tom obejmujący okres wcześniejszy w stosunku do wydanego w 2010 roku tomu dla lat 1625–1630. Publikacja z 2017 roku jest pierwszym tomem z serii Pomniki dziejowe Ormian polskich przygotowywanych pod kierunkiem prof. Krzysztofa Stopki z dotacji Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2017-2022 nr projektu 22H 16 0433 84.
Publikacja jest w formie pliku .pdf na stronie bilblioteki POLONA
U podnóża Owidiusza. Rozkwit i zagłada wspólnoty kuckiej nad Czeremoszem
Książka Zbigniewa Manugiewicza i Jerzego Tustanowskiego ukazuje najpierw wieloetniczną wspólnotę kucką. Jej rodzenie się od średniowiecza począwszy. Współistnienie przez kolejne wieki – nie obok siebie, ale razem, choć czasem trudne, burzliwe – Rusinów, Ormian, Polaków, Żydów, Niemców, prawosławnych, katolików trojga obrządków, wyznawców judaizmu, protestantów. Autorzy, wykorzystując dane w języku polskim, jidysz i ukraińskim, pokazują, jak najpierw poznawały się, a następnie przenikały kultury, w kontakcie i w konflikcie, i jak wytworzył się z nich jeden organizm społeczny, złączony silnymi więzami. W wypadku chrześcijan – rodzinnymi, wskutek małżeństw, w wypadku wszystkich wraz z Żydami – sąsiedzkimi, ekonomicznymi, obywatelskimi, a z wolna też językowymi.
Nie była celem autorów jeszcze jedna historyczna synteza pewnego regionu dawnych kresów Rzeczypospolitej. Postanowili naszą uwagę skoncentrować na szczególnym momencie tamtej historii, finalnym, na wydarzeniach z lat 1941–1945. Dzięki wykorzystaniu wspomnień kutczan, zderzonych z przekazem dokumentów urzędowych (przede wszystkim księgą metrykalną zgonów parafii rzymskokatolickiej), opowiadają czarną część pamięci Kut, dramat masowego mordu (fragment przedmowy autorstwa Andrzeja A. Zięby).
Publikacja ukazała się nakładem Księgarni Akademickiej w Krakowie w 2017 roku i była dofinansowana przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Można ją nabyć w Księgarni Akademickiej lub pisząc pod adres: album@ormianie.pl
Węgrzy, Szkoci i Ormianie
W 2017 roku ukazała się publikacja Marcina Łukasza Majewskiego Węgrzy, Szkoci i Ormianie. Studia nad składem etnicznym mieszkańców Piotrkowa przyjętych do prawa miejskiego w okresie staropolskim. Jak pisał recenzent, dr hab. Andrzej A. Zięba: Praca ma wiele zalet i dowodzi znakomitego opanowania warsztatu historycznego przez jej autora. Dzięki systematycznej i bardzo szerokiej kwerendzie w ocalonej z zawieruch dziejowych dokumentacji źródłowej, nabiera żeglownej wartości. Jest ważnym głosem w historiografii miasta oraz stosunków etnicznych w społeczeństwie przedrozbiorowej Polski. Zarówno wnosi ogrom nowych danych, jak też weryfikuje wiele twierdzeń błędnych lub niewystarczająco do tej pory uzasadnionych, jakie spotykamy w literaturze na ten temat. Całkowicie zgadzam się z opinią autora, że „rzeczą niezwykle istotną” jest „poza wprowadzeniem nieznanych wątków z historii Piotrkowa do obiegu naukowego, także spopularyzowanie tej wiedzy wśród zainteresowanych dziejami miasta piotrkowian”. Mam nadzieję, że publikacja książki Marcina Łukasza Majewskiego obu tym celom wielce się przysłuży.
Książka wydana została przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Notatka o autorze: MARCIN ŁUKASZ MAJEWSKI (ur. 1988 w Piotrkowie Trybunalskim), historyk, współpracownik naukowy Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Zajmuje się problematyką etniczną na ziemiach polskich od czasów nowożytnych do XX wieku oraz historią Piotrkowa Trybunalskiego. Laureat Nagrody KLIO w kategorii autorskiej za książkę Wołyń: komunizm, nacjonalizm, terroryzm. Wojewoda wołyński wobec ukraińskich organizacji terrorystycznych na Wołyniu 1928-1938. Autor kilkunastu artykułów m.in. „Zapomniana mniejszość: Ormianie w Piotrkowie Trybunalskim w XVII i XVIII wieku”, „Kupcy ormiańscy w mieście staropolskim na przykładzie Piotrkowa Trybunalskiego”, „Ukraińska emigracja polityczna w powiecie piotrkowskim 1920-1939”, „Rozwój i działalność UNDO w województwie wołyńskim w latach 1928-1938”.
Publikację można otrzymać bezpłatnie w Centrum Edukacji Browarniczej w Piotrkowie Trybunalskim (ul. Szewska 2) oraz w księgarni przy Rynku Trybunalskim 2. Osoby spoza Piotrkowa zainteresowane niniejszą publikacją, mogą ją otrzymać drogą pocztową opłacając koszty wysyłki; proszę pisać w tej sprawie na adres: marmaj54@wp.pl.
Poradnik genealogiczny do badań nad pochodzeniem polskich rodzin ormiańskich
Poradnik genealogiczny skierowany jest do wszystkich poszukiwaczy własnych korzeni. Publikacja została zrealizowana jako część projektu „Ormianie w Stanisławowie – studium genealogiczne”, dzięki dofinansowaniu Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu "Patriotyzm Jutra".
Poradnik opracowała: Hanna Kopczyńska-Kłos
Publikacja wydana w 2017 roku przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zachęcamy do zapoznania się z poradnikiem!
Tekst Poradnika udostępniony na licencji CC BY-SA
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Poradnik_Genealogiczny_2017.pdf
Ormianie polscy w opisach i obrazach
Ormianie w Polsce mieszkają już siódme stulecie. Sprowadzeni po raz pierwszy w połowie wieku XIV przez wielkiego króla Kazimierza, ostatniego z dynastii piastowskiej, napływają po dziś dzień. Choć w ciągu tego czasu zmieniały się losy i granice Polski, wątek ormiański wciąż wplatał się w jej dzieje, przydając im nieco z barw Orientu. Orientalizacja kultury staropolskiej to była ich, można rzec górnolotnie, misja historyczna.
Mała liczebnie populacja, mimo ciągłego napływu nowych przybyszy nigdy nie przekraczająca kilku tysięcy osób, odznaczała się wielką dynamiką ekonomiczną i społeczną. W zależności od epoki działali Ormianie na rozmaitych polach, bynajmniej nie tylko w handlu. W dobie staropolskiej byli też rolnikami, rzemieślnikami, żołnierzami, tłumaczami, agentami dyplomatycznymi, w wieku XIX – inteligentami, ziemianami. Wnieśli swój wkład w życie intelektualne, artystyczne i literackie Polski (ze Słowa wstępnego Andrzeja A. Zięby).
Wyboru tekstów do publikacji dokonali Andrzej A. Zięba i Krzysztof Stopka; koncepcja graficzna, projekt okładki i skład - Monika Zołoteńka.
Publikację w 2017 roku wydała Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Ormiańskie Stare Powązki
Plan wyposażony jest w alfabetyczny spis rodzin z lokalizacją nagrobka. Tabela obejmuje 164 imiennych nagrobków. Ponadto na planie cmentarza zostały zaznaczone ormiańskie nagrobki. Fotografie części z nich zostały ponumerowane (niezależnie od cmentarnych numerów nagrobków). Instrukcja podaje jak je odnaleźć na mapie. Publikacja jest również dołączona do „ormiańskiej Warszawy”
Lwią część fotografii nagrobków wykonał Władysław Deńca
Publikacja wydana w 2017 roku przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Miasta Stołecznego Warszawa.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Ormianskie_Stare_Powazki_2017.pdf
Kalendarz 2017. Portrety Ormian polskich
Wgląd w historię wieków XVI do XX przez biografie osób duchownych i świeckich funduje nam Andrzej A. Zięba w Kalendarzu 2017 (jak i w poprzednich). Rozpoczyna ją arcybiskup Izaak Mikołaj Isakowicz, dalej: Zachariasz Gamocki, Bogdan (Astwadzadur) Seferowicz-Spendowski, Jan Tomasz Józefowicz, Franciszek Ksawery Makarowicz, Florian Wartanowicz-Mitulski, Jakub Petrowicz, Grzegorz de Oroszeny Bohdanowicz, Joanna Alojza Janowicz, Antoni Demianowicz, Janina Julia Mitkiewiczówna, Maria (Litka) Krzysztofowicz, Antoni Andrzej Romaszkan.
Kalendarz 2017 wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: dr hab. Andrzej A. Zięba, Elzbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, dr Hayk Hovhannisyan.
Link zewnętrzny: http://www.archiwum.ormianie.pl/pliki/Kalendarz_2017.pdf
Ormianie Polscy. Kultura i dziedzictwo
Dziękujemy dr. hab. Andrzejowi A. Ziębie za wydanie publikacji Ormianie polscy. Kultura i dziedzictwo. Studia i materiały źródłowe zebrane dla uczczenia jubileuszu dziesięciolecia Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Książka nie ukazałaby się, gdyby nie inicjatywa jej wydania, społeczna praca nad m.in. zebraniem materiałów, ich redakcją, przygotowaniem do druku, które są dziełem właśnie Andrzeja A. Zięby - jej redaktora. Publikacja ukazała się na dziesięciolecie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, w 2016 roku - jako księga jubileuszowa. Składa się z trzech części:I Dziesięciolecie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich: Edward Mier-Jędrzejowicz, List gratulacyjny; Armen Artwich, Przeszłość Ormian polskich w zbiorach i działaniach Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich; II Stare ojczyzny Ormian polskich: Tatewik E. Sargsjan, Z historii Ormian na Krymie; Hripsime Mamikonyan, Armenia i Ormianie pod panowaniem Imperium Osmańskiego w XVII wieku; III Ormianie w dziejach Polski: Krzysztof Stopka, Polskie epizody biografii Augustyna Badżenca, katolickiego arcybiskupa Nachiczewanu; Andrzej A. Zięba, Daniel Zarugowicz: tragiczna kariera kamienieckiego Ormianina; Edward Tryjarski, Ocalone fragmenty glosariusza ormiańsko-kipczackiego ze Stanisławowa; Piruz Mnatsakanyan, O „Diariuszu przygody naszej w kraju Lehów w roku Pańskim 1704” oraz o jego autorze; Monika Agopsowicz, Pobór rekruta z nacji ormiańskiej w Stanisławowie na wojnę francusko-austriacką w 1794 roku; Magdalena Bernacka, Inżynier Karol Głuchowski: zapomniany malarz z Kołomyi; Tomasz Krzyżowski, Inwentarz katedry ormiańskiej i probostwa we Lwowie z 1880 roku. Artykuły, przygotowanie także społecznie przez autorów, są przedstawione na końcu publikacji w angielskich streszczeniach. Do publikacji dołączony jest indeks osób. Recenzentami książki są: prof. dr hab. Krzysztof Stopka i dr Elżbieta Orman. Projekt graficzny, skład i łamanie przygotowała niemal wyłącznie społecznie Monika Sutryk. Publikację, liczącą 276 stron, wydała Księgarnia Akademicka i Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Publikacja dofinansowana została ze środków Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Kalendarz 2016. Portrety polskich Ormian
W Kalendarzu 2016 mamy biogramy autorstwa nieocenionego Andrzeja A. Zięby przedstawiające znakomitości z ormiańskich rodów ilustrowane portretami malarskimi, rysunkowymi i fotograficznymi. Okładkę zdobi wizerunek Adama Ludwika Jędrzejowicza. Po nim następują Krzysztof (Chaczeres) Roszka Bogdanowicz, Zachariasz Mysyrowicz, Teodor Jan Torosiewicz, Rozalia Antonina Kajetana Popowicz-Sarkisiewicz, Karol Kasper Głuchowski, Zachariasz Ignacy Jakubowicz, Jan Deodat Bołoz Antoniewicz, Erazm Jakub Baracz, Malwina Ignacja Adolfina z Rosco-Bogdanowiczów Pieńczykowska, Dinizy Kajetanowicz, Leon Ter-Oganian, Anna Piotrowicz-Kulczycka.
Kalendarz 2016 wydany przez Fundację Kultury i Dziedzuctwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: dr. hab. Andrzej A. Zięba, Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, dr Hayk Hovhannisjan.
Link zewnętrzny: http://www.archiwum.ormianie.pl/pliki/Kalendarz_2016_01.pdf
Ormianie na ziemiach Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego od wieku XVI do XVIII
Literatura na temat dziejów Ormian w dawnej Polsce jest relatywnie obszerna, a jej zasób uległ szczególnemu poszerzeniu w ostatnich latach. Jednak nigdy dotąd nie ujęto rozproszonej wiedzy o dawnych koloniach ormiańskich, ich rozmieszczeniu geograficznym, historii i wytworach kultury materialnej w formę... kartograficzną! Tę lukę zapełnia mapa "Ormianie na ziemiach Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego od wieku XVI do XVIII", która ukazała się nakładem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich oraz Fundacji Rozwoju i Wsparcia Badań Armenistycznych "ANIW" z Białorusi. W artystycznej formie zebrano setki informacji: o miejscowościach związanych z historią Ormian polskich (gdzie istniały samorządowe gminy ormiańskie, społeczności ormiańskie bez praw samorządu lub w których Ormianie żyli w rozproszeniu), o sakralnych budowlach ormiańskich (zarówno niezachowanych, jak też zachowanych i wciąż użytkowanych przez Ormian, nieużytkowanych lub użytkowanych przez inne wyznania), o cmentarzach z grobami Ormian, o miejscach kopiowania rękopisów ormiańskich, o szkołach i drukarniach ormiańskich, o innych ormiańskich budowlach użytku publicznego i prywatnego, o kamienicach zbudowanych lub będących w posiadaniu rodzin ormiańskich, o fortyfikacjach wzniesionych przez Ormian, o bractwach i bankach pobożnych, o manufakturach i warsztatach ormiańskich i wiele innych. Mapę wzbogacają odniesienia do współczesnych instytucji, budowli, chaczkarów i wspólnot ormiańskich, a także informacje o instytucjach przechowujących współcześnie ormiańskie obiekty sztuki lub materiały dotyczące dziejów Ormian. Kolejnym cennym dodatkiem jest sześć ręcznie rysowanych map przedstawiających centrum starego miasta: Zamościa, Kamieńca, Jazłowca, Lwowa, Warszawy i Krakowa, z zaznaczonymi miejscami związanymi z ormiańskimi mieszkańcami tych miast. W celu dotarcia do odbiorców nie tylko w Polsce, ale również w państwach na terytorium których rozciągało się niegdyś Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie oraz w Armenii, mapę wydano w dwóch wersjach językowych: polskiej i rosyjskiej. Informacje, które posłużyły do opracowania mapy zostały zebrane w wyniku badań naukowych przeprowadzonych przez dra hab. Andrzeja A. Ziębę z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w toku badań terenowych zrealizowanych przez Armena Checzojana i dra Rubena Atojana z Fundacji Rozwoju i Wsparcia Badań Armenistycznych "ANIW". Konsultantem naukowym był prof. dr hab. Krzysztof Stopka z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opracowanie kartograficzne należało do dra Rubena Atojana, przy współpracy Larysy Atojan i Anny German. Panorama ukazał się dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2015 roku.
Wartanidzi Tom II
Dobra wiadomość dla wszystkich posiadaczy pierwszego tomu powieści historycznej Wartanidzi Derenika Demircziana, wydanej staraniem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich przez Wydawnictwo Akademickie w Krakowie. Publikacja długo oczekiwanego drugiego tomu, który ukazał się w 2016 roku, została sfinansowana przez Fundację Calouste’a Gubenkiana z Lizbony i Fundacji PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza. Egzemplarze II tomu są dostępne w: hurtowni Motyle Książkowe Również – za pośrednictwem Fundacji, na spotkaniach lub po wcześniejszym umówieniu się w siedzibie – tel. 22 243 18 42 lub fundacja@ormianie.pl (nie prowadzimy sprzedaży wysyłkowej).
Kalendarz 2015 ORMIANIE Naród odradzający się z popiołów zagłady
Formuła Kalendarza 2015 wpisała się w obchody 100-lecia Ludobójstwa Ormian dokonanego przez Turków w 1915 roku. Zamiarem pomysłodawców i twórców Kalendarza było przedstawienie w porządku chronologicznym dorobku duchowego i materialnego Armenii oraz wspólnot Ormian w diasporze w różnych czasach i regionach, których losy kończyły się tragicznie. Jednym wyjątkiem jest artykuł w całości poświęcony ludobójstwu Ormian – czytamy we wprowadzeniu.
Dla tak pomyślanego projektu swoje teksty bezinteresownie ofiarowali uczeni z różnych krajów (w porządku alfabetycznym): Armen Artwich, George Bournoutian, Ruben Giney, Raymond Kevorkian, Arsen Melik-Szachnazarow, Claude Mutafian, Ara Sayegh, Hasmik Stepanyan, Krzysztof Stopka, Andrzej A. Zięba.
Kalendarz 2015 wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Monika Agopsowicz, Andrzej A. Zięba, Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, Elżbieta Aduszkiewicz, Armen Artwich, Hajk Howanisjan, Wahram Mchitarian.
Link zewnętrzy: http://www.archiwum.ormianie.pl/pliki/Kalendarz_2015_.pdf
Wartanidzi Tom I
Nakładem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich oraz Księgarni Akademickiej ukazał się w 2014 roku pierwszy polski przekład słynnej ormiańskiej powieści historycznej Derenika Demircziana, której oryginalny tytuł brzmi Wartanank, a która cieszy się wśród Ormian rangą epopei narodowej. Ze wstępu: Dwutomowa powieść Derenika Demircziana pt. „Wartanidzi” przedstawia rozległą panoramę społeczeństwa starożytnej Armenii w połowie V wieku: od znanych z historii pisanej bohaterskich przywódców powstania antyperskiego z lat 450–451 z Wartanem Mamikonianem na czele po postaci chłopów zaangażowanych w walkę o zachowanie godności i narodowej. „Wartanidzi” nie są książką, która jednostronnie i banalnie gloryfikuje „świetlaną” postać bohatera narodowego Armenii. Wartan Mamikonian przez jakiś czas był apostatą: formalnie wyparł się chrześcijaństwa, przyjmując na krótko zaratusztrianizm. Autor subtelnie ukazuje jego dramatyczne przeżycia w całej ich złożoności. Przekład z wydania rosyjskiego jest dziełem dra Stanisława Ulaszka, zaś konsultacji armenistycznej dokonał prof. Andrzej Pisowicz.
Książka do kupienia na stronie www.motyleksiazkowe.pl
Z przeszłości Armenii
Nakładem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w 2014 roku ukazała się kolejna niezwykła publikacja. Z przeszłości Armenii - bo taki nosi tytuł - to zbiór ormiańskich legend, baśni i opowieści autorstwa cenionego ormiańskiego geografa, etnologa, językoznawcy i historyka - Stepana Lisicjana (1865-1947). Książka ukazała się w przekładzie na język polski, którego dokonał armenista, prof. Andrzej Pisowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. On też opatrzył zbiór licznymi przypisami, które wzbogacają wiedzę czytelnika o kulturze, historii i języku Ormian. Autorem ilustracji jest Tigran Vardikyan - ceniony ormiański artysta-rysownik mieszkający w Polsce. Całość stanowi pierwsze takie w polskiej literaturze kompendium wiedzy o tradycjach kultury ormiańskiej. Jest to lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy interesują się Armenią i Ormianami. Książka jest już dostępna na stronie księgarni internetowej Motyle Książkowe .
Publikację dofinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Kalendarza 2014. Portrety Ormian polskich
Biogramy w Kalendarzu 2014 wyszły spod pióra jednego autora – prof. Andrzeja A. Ziębv. Przywołane znakomitości reprezentują wiek XVI, XVII, XVII , XIX i XX. Mamy osoby duchowne i świeckie. Okładkę zdobi portret Stefana Stananowicza-Roszki. Następnie idzie: Krzysztof Bernatowic, Marianna Ksawera Nersesowiczówna, Teodor Passakas, Zofia z Krzysztofowiczów Czaykowska, Grzegorz Wincenty Piramowicz, Józef Krzysztofowicz, Grzegorz Ignacy Szadbej, Dawid Krzysztof Abrahamowicz, Aleksander Warteresiewicz-Słoniewski, Emilia ze Stefanowiczów Polakowa, Grzegorz Petrowicz oraz Marek Eminowicz. Ilustrowany przegląd najważniejszych wydarzeń w 2013 roku uzupełnia kolejne wydawnictwo z kalendarzowej serii.
Kalendarz 2014 wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: dr hab. Andrzej A. Zęba, Monika Agopsowicz, Elżbieta Łysakowska, Monika Sutryk, Zofia Jurkowlaniec, Edgar Broyan, Sjune Nersisjan oraz Piruza Mnacakanian.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Kalendarz_2014.pdf
Tydzień pamięci o ormiańskim arcybiskupie i polskim patriocie Józefie Teodorowiczu
W ramach organizowanego przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w 2013 roku "Tygodnia pamięci o ormiańskim arcybiskupie i polskim patriocie Józefie Teodorowiczu" (więcej na stronie www.skarbnica.ormianie.pl ) wydana została we współpracy z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie publikacja o tym samym tytule. Poza "Słowem wstępnym" zawiera ona kalendarium z życia abpa Józefa Teodorowicza, treść jego kazania wygłoszonego 9 lutego 1919 roku, a także program Tygodnia, słowo Katolikosa Patriarchy Cylicji dla Ormian katolików i abstrakty referatów wygłoszonych na konferencji naukowej w UPJPII.
Tydzień pamięci wraz z publikacją dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu "Patriotyzm Jutra".
Kalendarz 2013. Portrety polskich Ormian
Kalendarz na 2013 rok zdobi 13 portretów (malarstwo lub fotografia) znakomitych osobowości wywodzących się z ormiańskich rodzin. Biogramy napisane przez dr hab. Andrzeja A. Ziębę ukazują postaci barwne, pracowite, oddane bez reszty wyznawanym ideałom.
Na okładce mamy wizerunek Urszuli Łazarowiczowej. Na następnych stronach: Józef Epifaniusz Minasowicz, Elżbieta Jędrzejewiczowa, Jan Jaśkiewicz, Franciszek Ksawery Abgaro Zachariasiewicz, Antym Nikorowicz, Jan Bogdanowicz, Abgar Sołtan, Zofia Piramowicz, Adam Rosco-Bogdanowicz, Walerian Józef Tumanowicz, Anna Krzysztofowicz
Kalendarz wydany przez Fundacje kUkltury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Monika Agopsowicz, dr. hab. Andrzej A. Zięba, Elzbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, Edgar Broyan.
Link zewnętrzny: http://www.archiwum.ormianie.pl/pliki/Kalendarz_2013_01.pdf
Ormiańska Warszawa
Album Ormiańska Warszawa, wydany w 2012 roku, jest pełną treści, pięknie wydaną publikacją, na której ponad 200 stronach autorzy - Krzysztof Stopka, Andrzej A. Zięba. Armen Artwich i Monika Agopsowicz - przedstawili ciekawe, także mało znane fakty z życia Ormian i Polaków ormiańskiego pochodzenia mieszkających od XVII wieku w Warszawie i na Mazowszu. Do albumu dołączone są: płyta "Tryptyk ormiański" zawierająca fragmenty trzech utworów w wykonaniu chóru "Gaudium" i solisty Bogdana Makala z Wrocławia, pod batutą Alana Urbanka oraz dwa plany: Starej Warszawy i Powązek z zaznaczonymi wybranym miejscami, związanymi z Ormianami z Warszawy i Mazowsza.
Publikację wydała Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich dzięki dotacjom: Fundacji Teresy Sahakian, m.st. Warszawy i Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ormiańska Warszawa otrzymała kilka nagród: Nagrodę Historyczną KLIO (pierwsze miejsce w kategorii varsavianum), nagrodę w Konkursie im. Hanny Szwankowskiej (pierwsze miejsce) i nagrodę Złotego Gryfa za najlepiej wykonany pod względem edytorskim "Produkt poligraficzny wielobarwny w oprawie złożonej."
Nakład Ormiańskiej Warszawy jest wyczerpany, ale publikacja jest dostępna jako plik pdf. Proszę kliknąć na grafikę okładki.
Kalendarz 2012. Konserwacja zabytków ormiańskich we Lwowie
W związku z ogromnym zaangażowaniem Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w prace konserwatorskie we Lwowie, w tym przede wszystkim w Katedrze Ormiańskiej Kalendarz na 2012 rok został poświęcony temu zagadnieniu. Ilustrowany fotografiami przed i po konserwacji pokazuje jaka została wykonana ogromna praca, aby uratować bezcenne piękno wystroju świątyni. Na kartach Kalendarza od nowa pysznią się hieratyczne postacie wyobrażone przez Rosena w obrazach: „Zwiastowanie”, „Ukrzyżowanie”, „Gloryfikacja św. Jana Chrzciciela”, „Pogrzeb św. Odilona”…
Mamy również ślad prac na Cmentarzu Łyczakowskim przy renowacji nagrobków arcybiskupa Izaaka Mikołaja Isakowicza, Samuela Cyryla Stefanowicza, oraz Karola Mikulego.
Kalendarz wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Ewa Abgarowicz, Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, Piruza Mnacakanian.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Kalendarz_2012_caly.pdf
Kalendarz 2011. Rodziny Ormian polskich na starych fotografiach
Kalendarz na 2011 rok otwiera tekst „Ormiański dom”. Cytowane jest wspomnienie Izydora Statkiewicza o podobnym tytule. Autor opisuje świętowanie Bożego Narodzenia już we Wrocławiu w po-niemieckim domu, w którym zamieszkało kilka ormiańskich rodzin wypędzonych z Kresów. Staraliśmy się, by kalendarz ”Rodziny Ormian w Polsce na starych fotografiach” był takim ormiańskim domem – czytamy w komentarzu.
Okładkę Kalendarza zdobi wizerunek Kajetana Stefanowicza w mundurze oficera szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Następnie mamy prezentacje rodzin: Bołoz-Antoniewiczów, Eminowiczów, Kasprowiczów, Kozubowiczów, Markiewiczów, Minasowiczów, Moszoro, Mysyrowiczów, Parsamianów, Paschalis-Jakubowiczów, Petrowiczów i Torosiewiczów.
Kalendarz wydany przez Fundację Kultury i dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnetrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Monika Agopsowicz, Elżbieta Łysakowska, Zofia Jurkowlaniec, Piruza Mnacakanian z pomocą Armena Artwicha, Haliny Macdonald, Romany Obrockiej, Marcina Piontkowa, Piotra M. Zalewskiego.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/Kalendarz_2011.pdf
Kalendarz 2010. Rodziny Ormian w Polsce na starych fotografiach
Kalendarz na 2010 roku zmienił tytuł. Jeżeli chodzi o słowa – nieznacznie. Jeżeli chodzi o wymowę – znacznie. W 2008 i 2009 tytuł ten brzmiał: „Rodziny Ormian polskich na starych fotografiach”, teraz – …Ormian w Polsce…”. Do zmiany zachęciły dyskusje toczące się w środowisku ormiańskim w 2009 roku, które skłoniły autorów tegorocznego Kalendarza do posłużenia siepojeciem bardziej pojemnym od dotychczasowego, takim, które obejmuje Ormian przybywających do Polski w każdym czasie – dawniej i obecnie.
W Kalendarzu prezentowane są rodziny: Abgarowiczów, Harutiunian i Sraponian, Kajetanowiczów, Krzeczunowiczów, Łukasiwiczów, Manugiewiczów, Mojzesowiczów, Romaszkanów, Stefanowiczów, Zadurowiczów, Zarugiewiczów oraz Czaykowskich i Torosiewiczów.
Kalendarz wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polski ch z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Monika Agopsowicz, Elzbieta Łysakowska, Margarita Jeremian z pomocą Armena Artwicha, Zofii Jurkowlaniec, Zbyszka Kordysa, Piruzy Mnacakanian.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/kalendarz_2010.pdf
Kalendarz 2009. Rodziny Ormian polskich na starych fotografiach
Kalendarz 2009 otwiera tekst „Ormianie w Polsce południowo-wschodniej” autorstwa Józefa Haliczera, a opublikowany w roku 1939. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, które ciągle nurtuje badaczy mniejszości etnicznych w dawnej Polsce, jak to się stało, że nieliczna…Zacytujmy fragment: Sprawa polskich Ormian jest jednym z najciekawszych zagadnień etnicznych w ogóle. Jak to się stało, pytamy, że tak nieliczna garstka ludzi oderwana od pnia rodzinnego w dalekiej Armenii mogła przechować własną silną i daleko rozgałęzioną organizację kościelną w Polsce? W jaki sposób ci ludzie, których przodkowie – według słów tradycji – „woleli raczej być obcymi na obcych ziemiach niźli niewolnikami na własnej”...
Na kolejnych kartach Kalendarza mamy: grupę rodzin ormiańskich ze swoim duszpasterzem ks. Samuelem Manugiewiczem w czasie odpustu 13 czerwca na św. Antoniego w Kutach, następnie – Agopsowicze, Bohosiewicze, Dawidowicze, Hołubasze, Krzysztofowicze, Łukasiewicze, Ohanowicze, Passakasy, Warteresiewicze, Zachariasiewicze oraz grupowe zdjęcie ze Lwowa arcybiskup Teodorowicz w otoczeniu nierozpoznanych osób.
Kalendarz wydany przez Fundację Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji opracował zespół w składzie: Ewa Abgarowicz, Monika Agopsowicz, Elżbieta Łysakowska.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/kalendarz_2009.pdf
Kalendarz 2008. Rodziny Ormian polskich na starych fotografiach
Ukazał się kalendarz ścienny z 12 starymi fotografiami przedstawiającymi rodziny Ormian polskich. - format – A4 w pionie (21 cm szer. x 30 cm wys.) - papier kredowy 150 g - 12 stron na 12 miesięcy + okładka + artykuł prof. Andrzeja Pisowicza o polskich Ormianach - górna połowa każdej karty to zbiorowa stara fotografia rodziny ormiańskiej z opisem - pierwsza karta przedstawia przyszłego abp. Józefa Teodorowicza z rodzicami, w związku z tym, że w 2008 roku przypada 70. rocznica jego śmierci. - kolejne dotyczą następujących nazwisk (pośród opisów także inne nazwiska, tu - w nawiasach) - Agopsowicz (Agopszowicz, Łysakowska, Scholz), Amirowicz (Hołubasz, Mohr, Resk, Axentowicz), Axentowicz (Manugiewicz, Petrowicz, Mojzesowicz), Bohdanowicz de Oroszeny (Bogdanowicz, Passakas, Kunze, Pieniążek, Zadurowicz), Bohosiewicz (Ududowicz), Donigiewicz (Krzyżanowska), Jakubowicz (Tunikowski), Nikosiewicz (Antoniewicz, Cyranowska, Lach), Ohanowicz (Hubert), Wartanowicz (Doschot) i nieznanych - zdjęcia pochodzą z następujących miejsc: Kobylec, Śniatyn, Worochta, Oszechliby, Kozina, Kuty, Lwów, Kołomyja - dolna połowa każdej karty to kalendarium na dany miesiąc z imieninami - nazwy miesięcy i dni tygodnia - po polsku i angielsku; nazwa Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich po polsku, angielsku i ormiańsku - całość na spirali z zawieszką - całość spięta jest z kartonem, który jest o kilka centymetrów dłuższy niż kalendarz. Na tym kartonie znajduje się: -- apel o opisywanie starych fotografii, -- wskazówki, jak to robić i -- informacja o Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich (www.dziedzictwo.ormianie.pl). - Dochód ze sprzedaży kalendarza, po opłaceniu kosztów druku, przekazany zostanie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, która m.in. zabezpiecza stare fotografie związane z Ormianami polskimi. • cena 25 zł Planowany jest kalendarz na 2009 rok, choć nie jest przesądzone kogo lub co będzie przedstawiał. Jeśli byłoby 12 fotografii innych niż obecnie rodzin ormiańskich, to może będzie taki, jak na 2008 rok.
Link zewnętrzny: http://www.ormianie.pl/files/kalendarz_2008.pdf
